با گسترش توجه به مسائل محیط زیستی و تغییرات آب و هوایی، فرصت‌های شغلی در این زمینه به سرعت در حال افزایش است. از تحقیقات و توسعه تا اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های محیط زیستی، افراد متخصص در این حوزه بازار کار گسترده‌ای را در مقابل خود می‌بینند. به همین دلیل محیط زیست، یکی از مهم‌ترین و چالش برانگیزترین زمینه‌های کارشناسی است که در حال حاضر جامعه و صنعت به آن نیاز فوری دارند.
معرفی رشته کارشناسی محیط زیست
رشته کارشناسی محیط زیست یک رشته تحصیلی است که به بررسی ارتباطات میان محیط زیست و انسان می‌پردازد. دانشجویان این رشته در حین تحصیل با علوم زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک، جغرافیا، علوم خاک، مهندسی محیط زیست و حتی علوم اجتماعی آشنا می‌شوند.
در دوره‌های کارشناسی محیط زیست، دانشجویان می‌توانند موضوعاتی مانند حفاظت از منابع طبیعی، مدیریت پسماندها، تغییرات اقلیمی، بیوتکنولوژی محیط زیست و حتی سیاست‌گذاری محیط زیست را مطالعه کنند. این رشته می‌تواند درک و آگاهی دانشجویان را نسبت به مسائل محیط زیستی افزایش دهد و آن‌ها را برای حل مسائل محیط زیستی آماده کند.
گرایش های رشته کارشناسی محیط زیست
آلودگی‌های محیط زیست یکی از مسائل مهم در رشته محیط زیست است و در این رشته به تحلیل و حل این مسائل پرداخته می‌شود. گرایش‌های مختلف در این رشته شامل ارزیابی و آمایش سرزمین و مدیریت در حفاظت تنوع زیستی می‌باشند.
- ارزیابی و آمایش سرزمین: از جمله روش‌هایی است که در زمینه محیط زیست مورد استفاده قرار می‌گیرد تا اثرات مخرب فعالیت‌های انسانی بر سرزمین و منابع طبیعی را سنجیده و راهکارهایی برای حفظ و بهبود محیط زیست ارائه دهد. این شامل ارزیابی تغییرات کاربری اراضی، کیفیت آب و هوا، واکنش‌های اکولوژیکی و اقتصادی به تغییرات محیطی و... است.
- مدیریت در حفاظت تنوع زیستی: این شاخه به صورت گسترده‌ای به حفاظت از گونه‌ها، اکوسیستم‌ها و فرایندهای اکولوژیکی می‌پردازد تا از انقراض آن‌ها جلوگیری شود و امکان استفاده پایدار از منابع زیستی فراهم شود. این مورد شامل ایجاد مناطق حفاظت شده، مدیریت پایدار منابع طبیعی و انجام تحقیقات برای درک بهتر از ارتباطات اکولوژیکی میان گونه‌ها و اکوسیستم‌ها است.
با توجه به این دو گرایش، محیط زیست‌شناسان و متخصصان محیط زیست سعی در ارائه راهکارها و سیاست‌هایی برای کاهش آلودگی محیط زیست دارند و این نقشه‌های عملیاتی را برای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی ارائه می‌دهند.
رشته مهندسی محیط زیست مناسب چه کسانی است؟
رشته مهندسی محیط زیست برای افرادی مناسب است که علاقه‌مند به حفاظت از محیط زیست و حل مسائل مربوط به آلودگی هوا، آب و خاک هستند. افرادی که دارای انگیزه برای بهبود کیفیت محیط زیست هستند و تمایل به کار با فناوری‌ها، سیاست‌ها و روش‌های نوین برای مدیریت محیط زیست دارند.
در این رشته، دانشجویان می‌آموزند که چگونه از اصول علمی و مهندسی برای حفظ محیط زیست استفاده کنند، از پایش و ارزیابی آلودگی‌ها تا طراحی و اجرای پروژه‌های بهبود و حفاظت از محیط زیست.
این رشته شامل مباحثی از جمله مدیریت منابع آب، انرژی پاک، مدیریت پسماند و فناوری‌های محیط زیستی است و برای افرادی که به دنبال کاری با تأثیر اجتماعی و محیط زیستی مثبت هستند، مناسب است.
افرادی با توانمندی‌های تحلیلی، دانش فنی قوی، مهارت‌های ارتباطی خوب و علاقه‌مند به کار تیمی، بهترین‌ها برای انتخاب این رشته هستند.
کدام درس های دبیرستان در کارشناسی محیط زیست کاربرد دارند؟
زیست‌شناسی و شیمی از جمله دروس زمینه‌ساز رشته کارشناسی محیط زیست هستند. زیست‌شناسی به عنوان یک علم زمینه‌ای، به مهندسان محیط زیست کمک می‌کند تا بتوانند اثرات زیست محیطی توسط فعالیت‌های انسانی را درک کرده و مدیریت و کنترل آن‌ها را انجام دهند. از طرفی، شیمی نیز به عنوان یکی از علوم پایه مهم در مهندسی محیط زیست، به مهندسان کمک می‌کند تا فرآیندها و ترکیبات شیمیایی موجود در محیط زیست را درک کرده و اثرات آن‌ها را بررسی کنند. به علاوه، دانش در زمینه شیمی می‌تواند در طراحی فرایندها و فناوری‌های مورد استفاده در تصفیه آب و پساب و همچنین مدیریت پسماند موثر باشد؛ بنابراین، دانش زیست‌شناسی و شیمی به عنوان دروس پایه اساسی برای یادگیری و تحقیقات در زمینه مهندسی محیط زیست محسوب می‌شوند.
بازار کار کارشناسی محیط زیست چگونه است؟
بازار کار برای کارشناسان محیط زیست به طور کلی به دلیل افزایش توجه به مسائل زیست محیطی و نیاز به حفظ منابع طبیعی، رو به رشد است. مهندسان و کارشناسان محیط زیست در حوزه‌های مختلفی از جمله صنایع، دولت و سازمان‌های غیرانتفاعی مورد نیاز هستند.
در حوزه‌های مختلف از جمله مدیریت پسماند، تصفیه آب و پساب، حفاظت از منابع طبیعی، انرژی‌های تجدیدپذیر و تغییرات اقلیمی، نیاز به کارشناسان محیط زیست احساس می‌شود. همچنین دولت‌ها و سازمان‌های محیط زیست نیاز به کارشناسانی دارند که بتوانند قوانین و مقررات زیست محیطی را پیاده‌سازی کرده و پروژه‌های محیط زیستی را نظارت کنند.
همانطور که ذکر کردیم، با توجه به افزایش توجه به مسائل زیست محیطی و رشد صنایع مرتبط با حفاظت از محیط زیست، بازار کار برای کارشناسان محیط زیست در حال رشد است. اما برای دستیابی به شغل‌های مرتبط با محیط زیست، مهارت‌ها و تجربه کاری مناسب و آشنایی با فناوری‌ها و رویکردهای نوین در حوزه محیط زیست ضروری است. همچنین تحصیلات بالاتر و مهارت‌های تخصصی می‌تواند به افزایش فرصت‌های شغلی کارشناسان محیط زیست کمک کند.
وظایف کارشناس محیط زیست چیست؟
کارشناس محیط زیست در حوزه‌های مختلفی می‌تواند فعالیت داشته باشد و وظایف او ممکن است بسته به محیط کار و حوزه تخصصی متغیر باشد. اما به طور کلی وظایف یک کارشناس محیط زیست می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بررسی و ارزیابی تأثیرات زیست محیطی: این مورد شامل بررسی اثرات فعالیت‌های انسانی و صنعتی بر محیط زیست، ارزیابی آسیب‌های زیست محیطی و پیشنهاد راهکارهای بهبود و کاهش این تأثیرات می‌شود.
- مدیریت منابع طبیعی: شامل برنامه‌ریزی و انجام فعالیت‌هایی برای حفظ و مدیریت منابع طبیعی از جمله آب، خاک، جنگل و غیره می‌شود.
- طراحی و اجرای پروژه‌های حفاظت محیط زیست: شامل طراحی سیستم‌های تصفیه آب و پساب، مدیریت پسماند، احداث مناطق حفاظت شده و... می‌شود.
- ارائه مشاوره‌های فنی: به سازمان‌ها و شرکت‌ها در زمینه رعایت مقررات و قوانین زیست محیطی و اجرای پروژه‌های محیط زیستی کمک می‌کند.
- انجام تحقیقات و آزمایش‌ها: این تحقیقات برای بررسی اثرات مواد شیمیایی، تأثیرات تغییرات اقلیمی و بررسی تأثیرات زیست محیطی فعالیت‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این توضیحات تنها یک چشم‌انداز کلی از وظایف کارشناس محیط زیست است و وظایف وی ممکن است بسته به محل کار و تخصص متغیر باشد.
فرصت های شغلی کارشناس محیط زیست
کارشناس محیط زیست می‌تواند در سازمان‌ها و شرکت‌های محیط زیستی مشغول به کار شود و در زمینه‌هایی مانند مدیریت پسماند، ارزیابی تأثیرات زیست محیطی و برنامه‌ریزی محیط زیستی فعالیت کند. از جمله:
- ایجاد شرکت‌های مشاوره محیط زیستی و ارائه خدمات مشاوره‌ای برای صنایع و شرکت‌ها در زمینه حفاظت از محیط زیست و پیشگیری از آلودگی
- انجام پژوهش‌ها و مطالعات محیط زیستی برای یافتن راهکارهای بهبود و حفاظت از محیط زیست
- فعالیت در حوزه آموزش‌های محیط زیستی برای مردم و جوانان و ایجاد آگاهی و فرهنگ سازی در زمینه حفاظت از محیط زیست
- شرکت در پروژه‌ها و برنامه‌های ملی و بین‌المللی محیط زیستی و همکاری با سازمان‌ها و نهادهای مربوطه در این زمینه
- فعالیت در حوزه ارزیابی زیست‌محیطی پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه و صنعتی و ارائه راهکارهای بهبود و کاهش تأثیرات زیست محیطی
- ایجاد و مدیریت پروژه‌های حفاظت از منابع طبیعی؛ مانند حفاظت از حیات وحش و منابع آب
- ارائه مشاوره‌های تخصصی در زمینه حفاظت از محیط زیست و ارائه راهکارهای بهینه برای کاهش آلودگی و حفظ منابع طبیعی
- فعالیت در حوزه تدوین و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های ملی و منطقه‌ای در زمینه حفاظت از محیط زیست و پایش و ارزیابی اجرای آن‌ها
- فعالیت در حوزه توسعه پایدار و ارتقاء سبز و تولید و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و کم‌تأثیر بر محیط زیست
هر آنچه باید در مورد کارشناسی محیط زیست و بازار کار آن بدانید
کارشناسان محیط زیست با توانایی‌ها و دانش فنی خود می‌توانند نقش مهمی در بازار کار ایفا کنند. این حوزه شغلی از رشد چشمگیری برخوردار بوده و نیاز به افراد متخصص و متعهد در زمینه حفاظت از محیط زیست و پایداری منابع طبیعی دارد. با توجه به افزایش آگاهی‌ها و نگرش‌های محیطی در سطح جهانی، این حوزه از اهمیت بیشتری برخوردار شده و بازار کار برای کارشناسان محیط زیست گسترده‌تر و متنوع شده است.
