تنبلی واژه‌ای است در توصیف افرادی که کارها را به تأخیر می‌اندازند یا فعالیت کمتری در انجام وظایفشان دارند. تنبلی دو نوع جسمی و ذهنی دارد:
- تنبلی جسمی: به معنای عدم تمایل به انجام کارها یا وظایف جسمی، به دلیل کمبود انرژی یا تمرکز، بیماری یا علل دیگر است.
- تنبلی ذهنی: به معنای عدم تمایل به فکر کردن یا مشارکت ذهنی بوده و این ممکن است باعث انجام بی‌کیفیت کارها و عملکرد ضعیف‌تر شود. از جمله دلایل تنبلی ذهنی، می‌توان به کمبود تمرکز، کاهش علاقه و یا عوامل دیگر اشاره کرد.
توجه داشته باشید که ما باید همواره متوجه نیازها و شرایط افراد باشیم، زیرا دلایل تنبلی می‌تواند متنوع باشد و نباید سطحی و تعصبی به این موضوع نگاه کنیم. اگر خودتان یا دیگران با مشکل تنبلی روبه‌رو هستید، بهتر است از مشاوره و پشتیبانی متخصصین روانشناسی یا پزشک کمک بگیرید تا ریشه مشکل شناسایی شده و راه‌حل‌های مناسب ارائه شود. ما در این مقاله از رزومه فارسی، می‌خواهیم به بررسی تنبلی، علل آن و راهکارهایی برای درمان تنبلی بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
تنبلی در یک تعریف کلی
تنبلی معمولاً به معنای عدم تمایل به انجام کارهایی است که فکر می‌کنیم باید انجام دهیم. ممکن است هدفتان این باشد که روزانه 20 دقیقه ورزش کنید. اما بعضی روزها احساس تنبلی کرده و نمی‌خواهید این فعالیت را انجام دهید. اکثر مردم تنبلی را با مفاهیم منفی تعریف می‌کنند. فرهنگ لغت آکسفورد آن را اینگونه توصیف می‌کند: «عدم تمایل به کار یا فعال بودن، یا عدم توجه به انجام کاری»
اما باید بگوییم که تنبلی یک ویژگی ذاتی نیست، بلکه نشأت گرفته از برخی مسائل و شرایط است. سطح انرژی و خلق و خوی ما نقش بسیار زیادی در عملکرد روزانه‌مان دارد. مثلا وقتی خوشحالیم، کارهای بیشتری را با انگیزه بالایی انجام می‌دهیم ولی وقتی خسته‌ایم، عملکرد به نسبت پایین‌تری داریم.
علل تنبلی چیست؟
چهار دلیل رایج برای احساس بی‌انگیزگی عبارتند از:
- بی‌حوصله بودن از یکنواختی
مغز ما خواهان تنوع است. یکنواختی طولانی‌مدت می‌تواند سیستم عصبی ما را تحت تأثیر قرار دهد. گاهی انجام کارهای روتین برایمان به یک عادت روزمره تبدیل می‌شود و این امر ممکن است عملکرد مغز را کاهش داده و باعث شود احساس خستگی ذهنی و تحریک‌ناپذیری کنیم.
این سؤالات را از خود بپرسید تا ببینید آیا روال زندگی شما بیش از حد راکد است یا خیر:
- آیا در طول روز کاری، به خودم استراحت می‌دهم؟
- آیا شغلم به من این انعطاف را می‌دهد تا تعادلی بین کار و زندگی‌ام ایجاد کنم؟
- آیا من زمان خود را بین کار، فعالیت‌های اجتماعی و فعالیت‌های شخصی تقسیم می‌کنم؟
- آیا هر از گاهی خودم را از منطقه امنی که دارم خارج می‌کنم؟
- آیا من در محیط و مسیر شغلی یا زندگی اجتماعی خود تغییراتی ایجاد کرده‌ام؟
با پاسخ دادن به این سؤالات و اصلاح برخی رویه‌های زندگی‌تان، مطمئنا احساس بهتری داشته و می‌توانید بر تنبلی خود غلبه کنید.
- احساس غرق شدن در کار
مطمئناً شما نیز مانند بسیاری از افراد جامعه در مورد آینده شغلی، امور مالی و رفاه خانواده احساس نگرانی می‌کنید. شرایط اضطراری خانوادگی و آشفتگی‌های روابط، باعث به وجود آمدن حالت‌های استرس‌زا در زندگی هستند. اما احساس غرق شدن در کار می‌تواند باعث به تعویق انداختن امور و در نهایت تنبلی شما شود.
درست است که هر چند وقت یکبار برنامه‌ریزی برای انجام کارهای بزرگ، خیلی هم بد نیست؛ اما سعی کنید هر روز را به طور جداگانه برنامه‌ریزی کنید. همچنین اهداف خود را به کارهای کوچکتر و روزانه تقسیم کنید تا احساس بهتری از در دست داشتن کنترل اوضاع داشته باشید. تهیه چک لیست‌ها برای کمک به سازماندهی کارها می‌تواند بسیار کمک کننده باشد و نظم ذهنی خوبی را برایتان ایجاد کند.
- کم خوابی
خوب خوابیدن می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت روحی و جسمی شما داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود که بزرگسالان حداقل هفت ساعت خواب بدون وقفه در شبانه روز را داشته باشند تا از مزایای آن بهره‌مند شوند. کمبود خواب می‌تواند باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، خستگی جسمی و ذهنی و کاهش عملکرد روزانه شود. این بدان معنی است که شما بیشتر اوقات بیمار می‌شوید و احساس خستگی می‌کنید، بنابراین انرژی لازم برای آنچه می‌خواهید انجام دهید را نخواهید داشت.
- داشتن یک مشکل زمینه‌ای سلامت روانی یا جسمی
تا به حال از خود پرسیده‌اید که "آیا من تنبل هستم یا افسرده؟"
نترسید، شما تنها نیستید. متاسفانه هر دو این مشکلات علائم مشترکی مانند کمبود انگیزه و روحیه دارند. تنبلی معمولاً یک بلوک ذهنی موقت است که اغلب با تغییر عادات مدیریت زمان، تنظیم مجدد اهداف یا یادگیری مسئولیت‌پذیری، می‌توانیم بر آن غلبه کنیم.
اما فقدان شدید انگیزه، می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل اساسی جسمی یا روانی مانند بی‌خوابی، افسردگی و موارد دیگر باشد. اگر چندین تاکتیک را امتحان کرده‌اید و در تلاش برای شکست دادن احساس بی انگیزگی خود هستید یا این تجربه با علائم مشکل ساز دیگری همراه شده است، برای درمان به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید. این متخصصان می‌توانند به شما کمک کنند تا تشخیص دهید که آیا با فرسودگی شغلی دست و پنجه نرم می‌کنید یا واقعا خسته هستید.
5 راهکار برای غلبه بر تنبلی
مهم نیست دلیل تنبلی چیست، وقتی می‌خواهیم کارهای مهمی را انجام دهیم اما خیلی خسته هستیم و برای شروع انگیزه‌ای نداریم، یعنی دچار تنبلی شده‌ایم. در اینجا پنج راه برای غلبه بر تنبلی را مورد بررسی قرار داده‌ایم:
- محرک خود را پیدا کنید
اولین قدم برای غلبه بر تنبلی این است که بفهمید چه چیزی به شما انگیزه می‌دهد. توجه داشته باشید که همه افراد با هم متفاوت هستند. برای شما، ممکن است ترقی شغلی یک محرک عالی باشد، در حالی که برای شخص دیگری، بدست آوردن قدرت، ایجاد انگیزه کند. هنگامی که بهترین انگیزه‌های خود را شناسایی کردید، آن‌ها را یادداشت کنید و هر روز در جایی قرار دهید که به آن نگاه کنید. به عنوان مثال انگیزه‌های خود را روی کاغذ بنویسید و روی آینه حمام یا کنار صفحه دسکتاپ خود بچسبانید تا همیشه جلوی چشمتان باشند. وقتی احساس بی‌انگیزگی می‌کنید، به این فکر کنید که فقط به یک استراحت نیاز دارید و با یادآوری هدف کلی کار، انرژی جدیدی را در درون خود ایجاد کنید.
- از عوامل حواس پرتی دوری کنید
حواس پرتی مداوم می‌تواند بر عملکرد‌تان تأثیر منفی بگذارد. یک یا دو روز وقت بگذارید و حواس‌پرتی‌های خود را پیدا کنید. برای مثال بررسی کنید که روزانه چقدر در شبکه‌های اجتماعی وقت صرف می‌کنید. پس از اینکه که متوجه شدید عوامل حواس پرتی شما چه موارد هستند، می‌توانید برای جلوگیری از آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.
استفاده بیش از حد از موبایل یا لپ تاپ، فکر کردن بیش از حد به مشکلات خود و دیگران، توجه بیش از اندازه به اخبار و... می‌تواند باعث حواس‌پرتی و در نتیجه خستگی زودهنگام در کار شوند.
- ایجاد مسئولیت
وقتی کسی بر کار ما نظارت نمی‌کند، تنبل بودن آسان است. اگر بدانیم کسی که به او احترام می‌گذاریم و مورد تحسینش قرار می‌دهیم برای پیشرفت ما سرمایه‌گذاری کرده است، به احتمال زیاد اهداف خود را جدی‌تر دنبال می‌کنیم. بنابراین به یک دوست یا یکی از اعضای خانواده در مورد تغییراتی که در حال انجام آن هستید بگویید و از آن‌ها بخواهید که پیشرفت‌تان را بررسی کنند. فردی را انتخاب کنید که به او اعتماد دارید و از او بخواهید که بازخورد سازنده و صادقانه در مورد کارتان ارائه دهد و دستاوردهای شما را یادآوری کند. برای کمک به خود و کسی که مسئولیت نظارت بر کارتان را دارد، موارد زیر را در نظر بگیرید:
- یک هدف بلند مدت را مشخص کنید.
- جدول زمانی برای اهداف کوتاه مدتی که در راستای هدف کلی هستند را ایجاد کنید.
- هنگام کار، ارتباط خوبی با فرد ناظر داشته باشید.
- دفعات انجام کار، کیفیت و عملکرد خود را بررسی کنید.
- گاهی به خودتان استراحت دهید
مغز ما طوری طراحی نشده است که برای مدت طولانی توجه خود را روی یک کار واحد حفظ کند. 45 دقیقه زمانی است که تمرکز ما به حداکثر می‌رسد و فعالیت مغز شروع به کاهش می‌کند. تلاش برای ادامه دادن به همان کار می‌تواند منجر به عملکرد ضعیف و ناامیدی شود. بنابراین گاهی اوقات استراحت کنید، اجازه دهید ذهنتان آرام شود. در این اوقات می‌توانید روی چیزی سرگرم‌کننده متمرکز شوید تا بهره‌وری بهتری داشته باشید.
همچنین می‌توانید از تکنیک Pomodoro استفاده کنید. این تکنیک، روشی برای مدیریت زمان است که وظایف را به فواصل 25 دقیقه‌ای تقسیم می‌کند و به این ترتیب پروژه‌ها کمتر به نظر می‌رسند. به مدت 25 دقیقه روی یک کار (بدون انجام چند کار) تمرکز کنید، سپس پنج دقیقه استراحت کنید. پس از چهار بار تکرار این روال، 15 دقیقه استراحت کنید.
- اهداف معقولی را در کار برای خود تعیین کنید
انجام بیش از آنچه که می‌توانید به طور واقع بینانه انجام دهید، می‌تواند منجر به علائم فرسودگی شغلی مانند خستگی و کاهش انگیزه شود. همچنین اهداف دلهره‌آوری که برای رسیدن به آن‌ها آماده نیستید، ممکن است در ذهنتان ظاهر شوند و این احساس را در شما ایجاد کنند که دست از تلاش بردارید. بنابراین هرگز به گام‌های لازم برای رسیدن به غیرممکن‌ها اهمیت ندهید.
تعیین اهداف معقول به این معنی است که کمتر تحت فشار قرار می‌گیرید و سطح بهره‌وری شما بیشتر شده و در طول فرآیند انجام کار ثابت می‌ماند. به یاد داشته باشید که اهداف خود را به وظایف کوچکتر و با سهولت بیشتر تقسیم کنید و فقط بر آنچه نیاز به توجه فوری شما دارد تمرکز کنید.
مثبت بمانید تا تنبلی را شکست دهید
در آخر باید بگوییم که خودمان اغلب در مورد بهره‌وری از کاری که انجام می‌دهیم، سختگیرترین فرد هستیم. این احساس گناه و منفی‌گرایی بیش از حد است که تنبلی را در درون ما ایجاد می‌کند. اگر نیاز به استراحت دارید، واقع بین باشید و اندکی وقت خود را به استراحت اختصاص دهید تا بتوانید تجدید قوا کنید. اگر به پیشرفت در زمینه خاصی از زندگی خود اهمیت می‌دهید، اکنون با خواندن نکات موجود در این مطلب، یاد گرفته‌اید که چگونه بر تنبلی غلبه کنید و می‌توانید به راحتی سطح انگیزه خود را افزایش دهید.
صرف نظر از اینکه چه چیزی شما را کند می‌کند، باید بدانید که شما شایسته استراحت و بازیابی روحیه هستید. هنگامی که استراحت کردید، شایسته تلاش برای رسیدن به اهداف خود و تبدیل شدن به نسخه بهتری از خودتان هستید.
