مهندسی عمران از قدیمی‌ترین نظام‌های مهندسی در جهان است؛ یعنی زمانی که انسان از کوچ کردن به یکجانشینی روی آورد و تصمیم گرفت که برای خود خانه بسازد. اگرچه ذهن بیشتر افراد با شنیدن مهندسی عمران به سراغ ساختمان‌سازی و خانه‌های چند طبقه می‌رود، اما این رشته مهندسی گرایشات متعددی دارد که هر کدام در حوزه‌های مخصوص به خود در جهت آبادانی و آسایش مردم خدمت می‌کنند.
در بین دانش‌آموزان دبیرستانی رشته ریاضی و فیزیک، مهندسی عمران محبوبیت بیشتری دارد و اکثرا دوست دارند؛ وارد این حرفه شوند. اما اگر قصد دارید این رشته را ادامه دهید و در آن به کسب دانش بپردازید، نیاز است که یک سری مقدمات لازم به لحاظ روحی و علمی را در خود بررسی کنید.
در این مقاله از سایت رزومه فارسی قصد داریم به معرفی شغل مهندسی عمران بپردازیم تا بیشتر با این حرفه و وظایف پیرامون آن آشنا شوید.
مهندسی عمران چیست؟
همان طور که در ابتدای مقاله گفته شد، مهندسی عمران از قرن‌های بسیار دور در زندگی انسان سربرآورد اما نه به همین نام و به صورت اختصاصی بلکه به عنوان کسانی که قادر بودند، طراحی یک ساختمان مثل خانه، کاخ، بناهای تاریخی مثل دیوار بزرگ چین یا معبد بزرگ پارتنون در آکروپولیس آتن را ارائه دهند.
تا قبل از قرن هجدم، مهندسی عمران با مهندسی راه و ساختمان معرفی می‌شد، اما بعد از این قرن با توجه به اتفاقاتی که در طول جنگ‌های متمادی مثل جنگ اول و دوم جهانی اتفاق افتاد، در جهت عمران و آبادی شهرها، روستاها، پل‌ها، سدها، معابر، جاده‌ها و سایر بخش‌های مرتبط اقدامات لازم انجام شد و اینگونه شد که در قرن بیستم و همچنین در قرن حاضر آن را با نام اختصاصی مهندسی عمران می‌شناسیم.
بنابراین مهندسی عمران از زیر شاخه‌های مهندسی است که با هدف مراقبت و طراحی از سازه‌های طبیعی و همچنین سازه‌های مصنوعی مانند پل‌ها، جاده‌ها، معابر، انواع ساختمان‌ها، سدها و غیره فعالیت می‌کند.
اقدامات لازم برای تحصیل در رشته مهندسی عمران
اکنون که تصمیم دارید در مورد این رشته مهندسی اطلاعات لازم را کسب کنید، بهتر است بدانید که حتما باید از طریق دانشگاه اقدام به فراگیری و کسب دانش کنید.
پایه این رشته مهندسی از ریاضی و فیزیک دوران دبیرستان آغاز می‌گردد و زیر گروه رشته ریاضی و فیزیک است. از بین دروس مهم دبیرستانی، شیمی، فیزیک و ریاضی اختصاصی این رشته هستند و باید در این دروس درصدهای خوبی را در کنکور کسب کنید. از بین این سه درس، ریاضی دارای ضریب 4 است.
همانطور که متوجه شدید، باید به درس ریاضی علاقه داشته باشد و بتوانید آن را تجزیه و تحلیل کنید چرا که شانس شما در قبولی کنکور و گذراندن واحدهای درسی دانشگاه منوط به دانش ریاضی است. در کنار ریاضی، فیزیک با ضریب 3 هم از اهمیت بالایی برخوردار است و باید قدرت حل مسئله و سایر مباحث اساسی این درس را داشته باشید و در نهایت درس شیمی که ضریب 2 را در کنکور سراسری برای قبولی مهندسی عمران به خود اختصاص داده است.
نرم‌افزارهای ضروری برای مهندس عمران
امروزه برای طراحی و اجرای برنامه‌های کاری نیاز است که با نرم‌افزارها و ابزارهای کامپیوتری آشنایی کامل داشته باشیم.
رشته مهندسی عمران هم یکی از رشته‌های علمی پیچیده بوده که نیازمند آشنایی با برخی نرم‌افزارها است. برخی از این نرم‌افزارها عبارت‌اند از:
- ETABS
- SAP
- PLAXIS PROFESSIONAL
- Auto Cad
- CSiBridge
- Revit
- Tekla Structures
وظایف مهندس عمران چیست؟
بد نیست با مجموعه فعالیت‌های مهندس عمران بیشتر آشنا شویم تا یک تفکیک دقیق نسبت به دیدگاه گذشته پیرامون ساخت و ساز ساختمان داشته باشیم.
هر یک از گرایشات مهندسی عمران دارای تخصص‌هایی است که با یکدیر متفاوت می‌باشند و تخصص لازم از همین تفاوت گرایش‌ها شروع می‌شود.
مهندس عمران دو نوع وظیفه تخصصی و مشترک دارد که در ادامه به هر یک پرداخته شده است.
وظایف تخصصی مهندس عمران
- مهندسی عمران گرایش سازه: در حوزه سده‌ها، ساختمان‌ها، خطوط لوله، سکوهای دریایی
- گرایش حمل و نقل: در حوزه جاده‌ها، راه‌آهن، کانال‌ها و فرودگاه‌ها
- گرایش محیط زیست: در حوزه سیستم‌های آبرسانی، طراحی و ساخت موانع سیل و زیر ساخت شبکه‌های تامین آب
- گرایش دریا: حوزه تخصصی بندر، رودخانه و سیستم‌های دفاعی آب و دریا
- گرایش ژئوتکنیک: حوزه تخصصی عملیات خاک و استخراج معادن
وظایف مشترک در بین مهندسین رشته عمران
- توانایی برقراری ارتباط با کارفرمایان، مشتریان و بررسی نیازهای آن‌ها
- توانایی تجزیه و تحلیل داده‌هایی که از سوی مهندسین ناظر، مهندسین طراحی نقشه به کمک نرم‌افزارها ارائه می‌شود (نرم‌افزارهایی که به برخی از آن‌ها در بالا اشاره شد)
- انجام آزمایشات مرتبط با خاک برای مشخص کردن کیفیت و شکل‌گیری درست پایه مهندسی ساختمان مربوطه
- فراهم کردن طراحی و نقشه به کمک نرم‌افزارهای مهندسی
- توانایی استدلال برای برآورد درست نقشه‌ها، تعیین مکان مناسب با مختصات صحیح جهت پایه‌ریزی و همچنین خرید مصالح با میزان مناسب و باکیفیت
- توانایی ارزیابی پروژه‌ها برای پیش‌بینی اثرات محیطی و ریسک‌های پیرامون آن
- توانایی لازم برای ایجاد مشارکت و مناقصه با مراکز خصوصی و دولتی
- توانایی مدیریت لازم برای تمامی مراحل اعم از نظارت، هدایت و تولید
- مدیریت کافی بر تمامی بخش‌های مرتبط با ایمنی کار از جمله سلامت تجهیزات و کارگران
مهندس عمران با افرادی چون معماران، مهندسین نقشه کشی، همچنین پیمانکاران و ناظران فعالیت‌های گروهی و مشترک انجام می‌دهد.
مهارت‌های لازم برای مهندس عمران
یک مهندس عمران در کنار دانشی که در دانشگاه کسب می‌کند، نیاز است که همگام با آن مهارت‌های لازم را ارتقا دهد تا بتواند توامان با هم پروژه مهندسی را به نتیجه برساند.
- مهارت در فناوری اطلاعات (برنامه‌های نرم‌افزاری)، علم ریاضیات و مهندسی
- مهارت طراحی، شرح و بیان ایده به کارفرمایان، کارگران و سایرین
- قدرت کافی برای تحلیل داده‌های موجود اعم از محاسبات، راه‌حل‌ها و تصمیمات مرتبط
- مهارت لازم و کافی برای مدیریت کامل پروژه اعم از تحویل کار مطابق با زمان و مقدار مصالح تعیین شده
- داشتن مهارت لازم برای برقراری ارتباط کاری و حرفه‌ای با سایر همکاران، کارفرمایان و کارگران
- مهارت مرتبط با فن بیان و نوشتار جهت ارائه توضیحات لازم به بقیه و نوشتن گزارشات کار پروژه
بازار کار رشته مهندس عمران
در هر نوع رشته تحصیلی، این علاقه فردی است که مشخص می‌کند آینده شغلی فرد چگونه و به کجا ختم شود!
اگر با توجه به آنچه که در طول مقاله خواندید، دروس ارائه شده تخصصی این رشته را ملاحظه کرده باشید، می‌بینید که نیاز بالایی به درک مفاهیم ریاضی و فیزیک دارد؛ در نتیجه پایه رشد شغلی شما منوط به گذراندن دروس مربوطه و یادگیری هر چه بهتر و البته ادامه تحصیلات در این زمینه است.
زمینه کاری رشته مهندسی عمران شامل موارد زیر است:
طراحی و مشاوره
شما به عنوان فردی که داری تخصص علمی هستید، باید در زمینه مشاوره و طراحی، دانش و تجربه کافی داشته باشید تا در جهت برنامه‌ریزی و طراحی از شما دعوت به عمل آید.
پیمانکاری و اجرا
در این حوزه نیاز است که تجربه کافی داشته باشید، تا بتوانید طرح‌هایی که به شما واگذار شده است را با مدیریت درست به مرحله اجرا برسانید. چه بسا که طرح‌های ایده‌آل با پیمانکاری و مدیریت ضعیف به درستی اجرا نشده‌اند و با نواقص، خرابی و حتی تلفات انسانی همراه بوده‌اند.
نظارت
در این حوزه، فرد به عنوان شخصی ناظر بر تمامی مراحل ساخت از سوی کارفرما تعیین می‌شود تا هماهنگی کارها به درستی پیش برود.
معمولا وقتی پروژه‌ای بزرگ مثل ساخت آزادراه‌ها، بزرگراه‌ها، سد و غیره وارد طراحی و اجرا می‌شود، مجموعه‌ای از مهندسین با گرایشات متنوع وارد عمل می‌شوند تا هر کدام در حوزه‌ای مشخص و مرتبط با دانش خود پروژه را به مرحله نهایی برسانند.
شخصیت مناسب مهندس عمران
بد نیست با شخصیت اصلی مهندس عمران بیشتر آشنا شوید. این شخصیت باید ویژگی‌های زیر را دارا و یا قدرت به دست آوردن آن‌ها را داشته باشد.
- شخصیت مناسب مهندس عمران فردی خلاق است؛ خلاقیت یک ویژگی مهم برای پیدا کردن بهترین راه‌حل ممکن جهت انجام پروژه‌های پیچیده است.
- داشتن تفکر انتقادی یا همان تحلیل انتقادی لازمه این شخصیت است؛ او باید بتواند چند گزینه مهم را تجزیه و تحلیل کند. اغلب مسائل پیچیده‌ای که مهندسان عمران حل می‌کنند، چندین پاسخ عملی و واقعی را با خود به همراه دارند که با تحلیل انتقادی مسائلی از جمله بودجه، زمان‌بندی، تکمیل پروژه در شرایط ویژه می‌تواند به بهترین پاسخ ممکن دست یابد.
- مدیر و مدبر خوبی باشد! یک مهندس عمران باید مدیریت طراحی و صدور مجوز برای یک پروژه را به درستی انجام دهد. بنابراین باید قدرت مدیریت و رهبری بالایی داشته باشد تا تمامی اجزای گروه را به یکدیگر وصل کند و همگی بتوانند به هدف نهایی خود یعنی تکمیل پروژه و موفقیت دست یابند.
بازار و آینده شغلی مهندس عمران در ایران
به طور قطع نمی‌توان نسبت به بازار شغل مهندس عمران در ایران نظر داد، اما با توجه به آمارهای مرتبط با رضایت شغلی و نظرات مهندسین عمران به نظر می‌رسد؛ نسبت به سایر مشاغل اوضاع مناسب‌تری داشته باشند، هر چند که بودجه‌های مرتبط با سازمان عمران هر ساله به طور نامشخصی تعیین و برآورد می‌شود.
در هر صورت، عدم تناسب بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و میزان تقاضای بازار برای فعالیت مهندسی، نشان از آن دارد که در ایران آینده شغلی به مانند سایر رشته‌ها نامشخص است و در این میان میزان دانش و مهارت فردی می‌تواند تاثیر قابل توجهی در جذب شرکت‌های خصوصی و دولتی داشته باشد.
درآمد و حقوق مهندس عمران
درآمد و میزان حقوق مهندس عمران با توجه به درجه علمی و میزان مهارت‌های نامبرده مشخص می‌شود. معمولا افرادی که دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکترا هستند و مهارت‌های بیشتری نیز کسب کرده‌اند، حقوق بیشتری را دریافت می‌کنند.
درآمد مهندس عمران در سایر کشورها
وضعیت شغل و درآمد مهندسی عمران در کشورهای اروپایی و امریکایی بسیار ایده‌آل و به نحوی در جهت رشد و ارتقا حرفه فرد پیش می‌رود که در این میان حقوق و مزایا نیز جای خود را دارند؛ مثلا در دهه اخیر، امریکا و استرالیا جزو کشورهایی بوده‌اند که رشد بالای 15 تا 25 درصدی را برای این شغل تجربه کرده‌اند. این روند رشد و افزایش در سال‌های آینده بسیار بیشتر از این هم خواهد شد.
سخن پایانی
این مقاله برای افرادی است که علاقه‌مند به رشته مهندسی عمران هستند یا به طور کلی دوست دارند، در مورد این رشته اطلاعات درسی و علمی کسب کنند. بنابراین به عنوان فردی که قصد دارید این رشته را ادامه دهید، بهتر است ابتدا از علاقه‌مندی واقعی خود مطلع شوید و سپس با توجه به آنچه که گفته شد، توانایی خود را در مورد دروس ریاضی و فیزیک بسنجید چرا که این رشته تماما با این دروس خلاصه می‌شود.
